Verslag ELASA (Boekarest) met Tobias Arends en Machiel Oosse

Midden in een stel drukke weken tijdens de studio stapten we, met onze vliegschaamte als carry-on, het vliegtuig in naar Boekarest. Na lange rijen op Schiphol en wat gedoe met het navigeren van onze tassen en koffers in Boekarest, kwamen we versleten aan in het klaslokaal waar de andere studenten al een tijdje hadden doorgebracht. Hier, op de landbouwuniversiteit van Boekarest, ontmoetten we de groep Europese studenten waarmee we de komende week zouden rondreizen.
Naast de aanwezige studenten lagen in de hoek onze lanyards met namen, een paar lauwe pizza’s en een -op de campus illegaal- treetje bier te wachten. Met onze opvallend groene lanyard om de nek en onze handen vol, schoven we aan bij een tafel waar andere studenten al druk in gesprek waren. Eenmaal neergestreken stelden we ons voor aan de hand van de tekst die al van de lanyard af te lezen was en werden we gelijk bestookt met de hier belangrijkste introductievraag: “Waar kom je vandaan?”.
Om het belang van die vraag te begrijpen is het handig om een stapje terug te nemen en uit te leggen wat deze reis precies inhoudt. Een paar maanden geleden zij wij namelijk door een Zweedse vriendin gevraagd om deel te nemen aan een reis van de European Landscape Architecture Student Association; oftewel ELASA. ELASA is de studentenorganisatie van IFLA Europe en is in het leven geroepen om landschapsarchitectuur studenten vanuit heel Europa samen te brengen. Dit wordt gedaan door workshops, korte tripjes of langere reizen binnen Europa, zoals ook deze acht daagse reis door Roemenië. De groep die deze keer mee was bestond uit 37 studenten uit 15 verschillende landen, je nationaliteit is daardoor in eerste instantie een belangrijk onderdeel van je identiteit.
Na onze eerste kennismaking met de groep was het tijd om naar onze kamer op de campus te gaan waar we -met het geluid van het lokale voetbalveld op de achtergrond- uitgeput in slaap vielen. Onze eerste officiële dag begonnen we met z’n tweeën aan de ontbijttafel, een heus contrast met de steeds drukkere ontbijtjes die de komende dagen zouden volgen. Nadat we onszelf met de gehele groep in een al volle bus hadden gepropt was het tijd voor de eerste excursie door stedelijk Boekarest. Vanwege de volle en bedompte bus was het een hele opluchting om een hap frisse lucht te kunnen nemen in nationaal park Vaçaresti. Tegen onze verwachtingen in lag dit gebied niet ergens buitenaf, maar juist midden in de stad. Mede hierdoor vormt het een diverse mix tussen exotische en inheemse soorten. De groep studenten raakte in dit bijzondere samenspel van inheems en exoot ook steeds verder gemixt. Tussen de grappen door leerde iedereen elkaar steeds beter kennen en veranderde namen en nationaliteiten steeds meer in gezichten en persoonlijkheden.
Ook tijdens de middagwandelingen door de communistische blokken van de stad leerden we steeds meer mensen kennen en verdwenen de lanyards en nationale segregatie uiteindelijk steeds dieper achter ritsen, zakken of tassen.
Als hoogtepunt van al onze ontmoetingen en uitwisselingen van die dag eindigden we in een rustgevend hofje met een internationaal diner. Hierbij was het de bedoeling dat iedereen een typisch gerecht of drankje zou meenemen uit hun eigen land om dit te delen met de groep. Het resultaat; een tafel vol met snoepgoed, desserts, bijgerechten en snacks. Tijdens deze culinaire aanslag en een paar internationale borrels kwam iedereen helemaal los en was de kennismaking compleet.
Met een zwaar hoofd van de borrels en een licht ontdaan verteringsstelsel van het gebrek aan vezels stapten we de volgende ochtend, na een ontbijt met de groep, de bus in om ons door de Karpaten heen een weg te banen naar het Roemeense platteland. Na uren in de bus en een lunchstop bij een kasteel midden in de bergen kwamen we aan in het bergdorpje Movile. Het contrast met Boekarest was enorm. Hier maakten de loeiende sirenes plaats voor geblaf van de talloze dorpshonden en waren we na de chaos van de stad in de eenvoud van het platteland terecht gekomen. Aan de rand van dit dorp, op een kleine heuvel, stond de gefortificeerde kerk waar wij de komende dagen zouden doorbrengen.
De kerk stond een aantal jaren geleden nog op instorten maar wordt nu door een groep oud ELASA-deelnemers weer opgeknapt. De grotere focus van deze vriendengroep ligt op het behoud van de gemeenschap en het unieke landschap van Movile waar wij de volgende dag kennis mee zouden maken. Na een koude nacht, waarbij we om de beurt wakker moesten worden om de kachel op te stoken, bevonden we ons in een grote eetzaal waar de gehele groep gezamenlijk zat te ontbijten en te kletsen. Hier kregen we een instructie over wat wie die dag gingen doen voordat de groep werd opgesplitst voor een wandeling.
Hoe dieper we dit landschap introkken, hoe absurder de heuvels werden. Uiteindelijk bevonden we ons in een wereld die meer overeenkomsten had met het land van de Teletubbies, dan de landschappen waar wij tot zover bekend mee waren. Het was dan ook niet gek om te horen dat er geologisch nog steeds geen goede verklaring is voor de karakteristieke heuvels. Tijdens de wandeling kregen we meerdere workshops die ons naast het tonen van de schoonheid, ook de afbraak lieten zien van dit landschap. In recente jaren kopen buitenlandse grootgrondbezitters illegaal stukken land op om daar grootschalige akkerbouw te bedrijven, met de afbraak van natuurwaarden, maar ook die van de gemeenschap als gevolg.
Deze ervaring liet ons zien dat het behoud en de ontwikkeling van landschappen niet alleen is weggelegd voor landschapsarchitecten achter een desktop ergens op kantoor, maar juist ook iets heel alledaags en menselijks in zich heeft. Movile vormde voor ons een prachtige mix tussen informele Europese samenwerking, theoretische kennis, praktisch handelen en heel veel plezier. Dat alles samen heeft onze kijk op wat landschapsarchitectuur kán zijn enorm veranderd.
Na deze inspirerende dagen op het platteland hervatten we onze reis richting het westen voor de laatste stop; Cluj Napoca. Vanwege haar westelijke ligging heeft de stad door de tijd heen deel uitgemaakt van verschillende grote rijken en is hierdoor enorm rijk is aan historie. Daarnaast heeft de Europese Unie heel wat geld in Cluj gestoken. Dat is deels te zien aan de goede fiets- en wandel infrastructuur, maar vooral aan de Europese vlaggen die overal in het centrum hangen en voor menig bezoeker onmogelijk te missen zijn.
Tijdens ons verblijf was de temperatuur flink gestegen, hierdoor hebben we onze stadstour regelmatig onderbroken om onze voeten in de rivier af te laten koelen of om op het plein door de fonteinen heen te rennen. Juist dit soort informele tussenmomenten lieten voor ons het belang van goede landschapsarchitectuur zien voor alledaags gebruik. Juist door het plaatsen van strandjes langs de rivier of fonteinen op pleintjes worden ontmoetingen rond dit soort plekken in de stad bevorderd.
We eindigden deze hete dag op de lokale campus waar we een vergadering hielden om de toekomst van ELASA en de volgende reizen die gepland staan te bespreken. Het viel ons op hoe soepel de vergadering verliep in vergelijking met andere vergaderingen die wij hebben bijgewoond. De sfeer was relaxt en doordat iedereen bekend was met elkaar was het makkelijker om elkaar te begrijpen. Dat benadrukte voor ons het belang van het delen van gezellige en alledaagse momenten alleen maar meer, zelfs op professioneel vlak.
Op de laatste ochtend, nog wat moe van de karaoke van de avond daarvoor, werden we meegenomen op een tour langs de campus en een paar nieuwe parken in Cluj waarvan er één wel en één niet zo goed was uitgepakt. Vervolgens was het ‘s middags tijd voor een afsluitende workshop waarin we alle ervaringen van de afgelopen week samen in een groepje hebben verwerkt in een kunstwerk. Het was heel interessant om zo alle ervaringen te delen en de verschillende perspectieven te horen. In de avond sloten we af bij een restaurant waarbij de eerste afscheidscadeaus en -knuffels werden gegeven en er zoals altijd weer veel samen werd gelachen. Na een prachtige reis samen was het dan echt voorbij, maar de herinneringen en nieuwe vrienden die wij hebben opgedaan zullen nog wel even blijven!
Voor ons ligt de waarde van deze reis dus ook niet alleen in de inhoudelijke dingen die we hebben geleerd, maar vooral in de ontmoetingen met andere studenten en unieke landschappen. Niet alleen wat betreft het leren kennen van elkaar, maar ook in de zin van het ont-moeten van alles wat bij landschapsarchitectuur komt kijken binnen de muren van de universiteit of studio. In plaats van het leren in de collegezaal, vond het hier plaats tijdens een gesprek aan de eettafel, een discussie in de bus, een wandeling door een winkelstraat; door het alledaagse heen. Daarnaast waren het ook niet de gastsprekers of de tourgidsen die ons het meeste hebben geleerd en geïnspireerd, maar juist onze medestudenten. Met hun eigen perspectieven en interesses bracht iedereen wel iets unieks mee, maar wel allemaal rond hetzelfde verbindende onderwerp; het landschap.
Nadat alle Europese grenzen onder de studenten gedurende een week langzaam waren afgebrokkeld was het tijd om weer het vliegtuig terug naar huis te pakken. Maar deze keer was onze carry-on niet alleen gevuld met een toch knagende vliegschaamte, maar ook met alle nieuwe ontmoetingen, herinneringen en energie die we deze reis hebben opgedaan, om ze zo weer mee terug te nemen naar Nederland.
Door Tobias Arends & Machiel Oosse