Resultaten Summerschool ‘Design the Future of the Wadden Coast’
Op zondag 27 augustus arriveerde een groep van 30 internationale studenten van verschillende scholen uit Nederland in het Lage Noorden te Marrum voor de Summer School ‘Design the Future of the Wadden Coast’. De studenten kwamen van verschillende opleidingen, waaronder (landschaps)architectuur, water- en kustmangement, filosofie en ruimtelijk ontwerp. De studenten hebben zich gebogen over de toekomst van de Waddenkust van Den Helder tot aan het Oldambt, waarmee de Summer School de start was van de Panorama lijn van de Landschapstrienale 2023. Na een week verkennen, diagnose stellen, ideeën genereren en voorstellen ontwerpen werden op vrijdagmiddag 1 september 8 ideeën voor de toekomst van de Waddenkust gepresenteerd aan een groep professionals van onder andere de provincies, waterschappen, SBB en RCE.
De opgave waaraan gewerkt is tijdens de Summer School
Climate change is inevitable…
…so how can we adapt the Wadden Sea coastal area to become a future-proof, resilient, and biodiverse rich landscape…
…building upon the characteristics and values that define the quality of the Wadden Sea region?
De presentatie startte met een toelichting van Eric Luiten op PANORAMA, waarin de Summerschool een belangrijke schakel vormt tussen de Plannenparade en het Toekomstatelier NL2100 onder leiding van Jannemarie de Jonge. Vervolgens nam Annet Kempenaar ons mee door de week en lichtte toe hoe de studenten zijn ondergedompeld in het landschap en geïnspireerd zijn door experts die op verschillende momenten in het programma zijn langsgekomen. Bovenal is er goed samengewerkt tussen de verschillende disciplines die meededen aan de Summerschool.
Programma van de Summer School
Monday August 27: Exploring the Wadden Coast (bus excursion)
10.00 stop at Lauwersmeer with introduction of Jori Wolf and collegues of Staatsbosbeheer; walk in Lauwersmeer area.
13.00 stop at Double Dike project with explanation by Peter van Dijken, Provincie Groningen
evening: camp fire
Tuesday August 29: Diagnosing, researching and framing of the issues
9.00 work on challenge
13.30 talk by Tialda Haartsen, professor Rural Geography, Rijksuniversiteit Groningen
13.50 talk by Jan Willem Nieuwenhuis, Waterschap Noorderzijlvest
14.30 work on challenge
evening: pubquiz by Eric Luiten
Wednesday August 30: Ideating, development of ideas for the future
9.00 talk by Bodil Stilling Blichfeldt, associate professor, University of South Denmark
9.30 work on challenge
13.30 talk by Harro de Jonge, Buro Harro on Holwerd at Sea
14.00 work on challenge
16.30 talk by Albert Oost, Staatsbosbeheer on the DNA of the Wadden Sea
17.00 talk by Chris Bakker, It Fryske Gea on the past, present and future of the kwelder landscape
evening: mudflat walk with Jonas Papenborg
Thursday August 31: Proposing, design of the future vision
9.00 work on challenge
Friday September 1: Presenting, (re)presenting the vision
9.00 work on challenge and presentation
13.30 presentations to guests & opening of the exhibition
Het enthousiasme van de studenten markeerde een bruisende pre-start van de Landschapstriënnale 2023 vol met ideeën die het PANORAMA team meeneemt in de rest van de maand. De studenten richtten zich in groepjes op ideeën en voorstellen voor acht verschillende regio’s aan de Waddenkust. Hieronder volgt een beknopte samenvatting van de gepresenteerde ideeën voor de verschillende stukken van de Waddenkust.
- Kop van Noord-Holland
De studenten constateren dat de huidige Kop van Noord-Holland geen reden biedt om daar te verblijven, maar dat het vooral een transferzone is. Er wordt voorgesteld om de eilanden terug te brengen: WAD TV TAS is dan ook de titel van het voorstel, waarin Wieringen, Anna Paulowna en Den Helder eilanden zijn in een dynamisch systeem met een brakke zone.
- Noordwest Friesland
Van Mossel naar Lisdodde luidt het concept voor Noordwest Friesland, waar wordt voorgesteld om meer diversiteit aan te brengen in het landschap en zones van zilte teelt, zout moeras en zoet moeras toe te voegen. Het plan omarmt het zout en helpt boeren te zoeken naar nieuwe verdienmodellen.
- Het Bildt
Het Bildt wordt als voormalig estuarium in ere hersteld en Leeuwarden aan zee wordt voorgesteld. Een zachte zone tussen zee en land met ruimte voor flora en fauna van de Waddenzee.
- Noordoost Friesland
Stel je eens voor dat de zeespiegel met 7 meter stijgt? Hoe beschermen we dit gebied dan tegen het water? Het plan focust op het terugbrengen van de connectie met de zee en stelt terpen voor in plaats van hoge dijken. Het plan geeft ruimte aan het water en zet het principe van een zandmotor in, maar dan met modder, de ‘mudmotor’.
- Lauwersmeer
Het team van Lauwersmeer stelt een toekomst voor waarin natuur, agricultuur en watermanagement in een geïntegreerd systeem elkaar ondersteunen en versterken. Door een zoutgradiënt te introduceren wordt de diversiteit in het landschap niet alleen als kwaliteit behouden, maar ook verbreed.
- Waddenland
De boeren in Groningen hadden het recht om land te winnen in de kwelders voor akkerbouw. Zo is de dijk steeds verlegd. ‘We are going through a mudface’ is de titel van het voorstel voor deze regio, waarbij is gekeken naar een natuurlijke manier van het sedimentatieproces om het land tot 2050 te laten aangroeien, waarna tot 2200 meer ruimte gegeven kan worden aan de zee. De presentatie is letterlijk verrijkt met modder.
- Eemsdelta
De Eemsdelta in het Noordoost Groningen is het laatste estuarium in Nederland. Hier liggen twee grote opgaven: het verzachten van grenzen en het verbeteren van de relatie tussen Nederland en Duitsland en tussen de zee en het land. Het team heeft drie scenario’s uitgewerkt: beschermen, aanpassen en teruggeven aan de natuur.
- Oldambt
De groep constateert dat de in- en uitstroom van sedimentatie hier niet in balans is. Het voorstel bevat ideeën om de balans te verbeteren. Land wordt teruggeven aan de Dollard en er wordt flexibel gereageerd op de zeespiegelstijging.
Na gesprekken tussen studenten en beleidsmakers rondom de plannen die tentoongesteld staan in Het Lage Noorden werd gereflecteerd op de plannen. Er is veel waardering voor het werk van de studenten. Terugkerend thema is het verzachten van grenzen: tussen zee en land, maar ook tussen natuur en cultuur. De voorstellen inspireren en zetten aan tot nadenken: is een alternatief narratief voor de Waddenkust mogelijk? Het plan voor het Lauwersmeer bijvoorbeeld voorziet in een paradijs voor vogels. In het algemeen is de stem van de natuur goed vertegenwoordigd in de plannen. De plannen hebben nog wel een verder uitgewerkt agrarisch perspectief nodig.
De plannen zijn gedurende de hele maand september te bekijken in Het Lage Noorden: www.hetlagenoorden.nl. Bekijk hier de presentatieslides.
Bekijk de volledige agenda van de Landschapstriënnale hier.
