Verslagen debatreeks aanbestedingscultuur, slotpleidooi Francesco en bekendmaking architectenindex - NVTL

Verslagen debatreeks aanbestedingscultuur, slotpleidooi Francesco en bekendmaking architectenindex

Moderator Sophie Stravens en Rijksbouwmeester Francesco Veenstra. Foto: Jelle Hettema
wo 5 maart 2025

Debatreeks aanbestedingscultuur
Ruimtelijke kwaliteit kan niet zonder krachtig architectuurbeleid. De afgelopen tien jaar is het belang van een nationaal architectuurbeleid in Nederland echter naar de achtergrond verdwenen. Het moment is aangebroken daar verandering in te brengen. Het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer bracht discussie op gang en de gemoederen in beweging. Hoe kunnen we de cultuur, en daarmee de ruimtelijke kwaliteit, gezamenlijk naar een hoger niveau tillen? In een debatreeks brengt het College van Rijksbouwmeester en Rijksadviseurs (CRa) betrokken partijen bij elkaar en reflecteren we op de huidige aanbestedingscultuur.

Debat I: Waarde(n) van de ontwerper

Het onderwerp van het eerste publieke debat was de Waarde(n) van de ontwerper. Het CRa ging op donderdag 16 mei in Maassilo te Rotterdam in gesprek met ontwerpers, opdrachtgevers en adviseurs. Samen probeerden zij alle argumenten boven tafel te krijgen en de rol van de ontwerper naar een hoger niveau te tillen. Kant kiezen, overlopen, advocaat van de duivel spelen; het was allemaal onderdeel van dit debat.

Met onderwerpen als:

  • kansen voor jonge bureaus
  • goed ondernemerschap
  • kwaliteit boven prijs

Teun van den Ende legde het vast in een verslag.

Debat II: Onder de loep: Open Oproep

Een Open Oproep in Nederland? Het CRa ging op donderdag 29 augustus in Bluecity te Rotterdam in gesprek met opdrachtgevers, adviseurs en ontwerpers over de (nieuwe) Open Oproep.

Wat houdt de (nieuwe) Open Oproep precies in? In hoeverre is het wenselijk de Open Oproep in Nederland te (her)introduceren? Hoe kunnen we lessen en ervaringen van het team Vlaams Bouwmeester benutten en toepassen bij aanbestedingen van ontwerpdiensten in Nederland?

Lees hier het verslag dat Teun van den Ende maakte van de bijeenkomst.

Debat III: Goed Opdrachtgeverschap

Het derde en laatste debat over Goed Opdrachtgeverschap vond plaats op donderdag 13 februari bij Nimeto in Utrecht.

Opdrachtgevers vervullen een cruciale rol in het realiseren van uitzonderlijke architectuur. Goed opdrachtgeverschap leidt niet alleen tot succesvolle projecten, maar verrijkt ook onze architectuurcultuur en leefomgeving. Hoe pak je een aanbesteding zo aan, dat een gebouw of plek generaties lang gebruikt en bewonderd wordt?

Het CRa nodigde opdrachtgevers, adviseurs, ontwerpers en andere geïnteresseerden uit voor een debat over de impact van opdrachtgeverschap op de aanbestedingscultuur in Nederland. Welke mogelijkheden heeft een opdrachtgever om tot kwalitatief hoogwaardige architectuur te komen? Tijdens deze bijeenkomst deelden we onder meer inzichten en voorbeelden van opdrachtgevers die de architectuurcultuur en leefomgeving met hun project hebben verrijkt. En bespraken we hoe je samen met ontwerpers tot een optimaal resultaat kunt komen.

Lees hier het verslag van de derde bijeenkomst.

Veenstra sluit de bijeenkomst af met een slotpleidooi, zowel gericht aan opdrachtgevers als aan ontwerpers. Het slotpleidooi is hier te lezen.

Na zijn slotpleidooi vraagt Stravens: je wil invulling geven aan goed opdrachtgeverschap, wat draag je daar als Rijksbouwmeester zelf aan bij? Veenstra memoreert dat hij tijdens de tweede bijeenkomst uitgedaagd werd om de Open Oproep Vlaanderen te importeren naar Nederland. Zo ver wil hij niet gaan, maar: “We gaan wel naar voorbeeld van de Vlaamse Open Oproep een pilot doen. We onderzoeken momenteel wat juridisch wel en niet mogelijk is in Nederland. Daarna zoeken we een ambitieuze opdrachtgever die daarmee aan de slag wil, onder begeleiding van het College van Rijksbouwmeester & Rijksadviseurs.”

Maar Veenstra is nog meer van plan: “We lanceren een architectenindex waarin we bureaus van alle ontwerpdisciplines [architectuur, stedenbouw, landschap en interieur, red.] met interesse in overheidsopdrachten vragen zich aan te melden. Het doel is om voor bescheiden opdrachten van deze index gebruik te maken om een goede match te maken tussen ontwerpbureaus en opdrachtgever. Dat gaat voor nu alleen om opdrachten van het Rijksvastgoedbedrijf, maar op termijn mogelijk ook van andere rijksopdrachten zoals de politie, het spoor, et cetera.

Met deze twee toezeggingen komt de reeks van drie bijeenkomsten, waar het College van Rijksbouwmeester & Rijksadviseurs initiatief voor nam, ten einde. Maar dat geldt niet voor het gesprek over aanbestedingscultuur. Om die cultuur te vormen en versterken zijn intrinsiek gemotiveerde mensen en een brede uitwisseling van kennis van goed opdrachtgeverschap én opdrachtnemerschap nodig. Als deze inzet gevolg krijgt zal over een aantal jaar de Nimeto Vakschool niet langer op eenzame hoogte staan maar ‘slechts’ een van de exponenten zijn van een florerende bouw- en aanbestedingscultuur.