Wie ben je en wat doe je?
Ik ben Ilse Zuidinga, 31 jaar oud en ik werk als projectmedewerker bij de NVTL. In mijn vrije tijd ben ik bevlogen heggenvlechter en afgelopen weekend reisde ik naar Engeland om deel te nemen aan het kampioenschap van de South of England Society. Naar aanleiding daarvan leek het me leuk om deze rubriek zelf eens in te vullen om meer te delen over het onderwerp heggenvlechten.

Hoe ben je betrokken geraakt bij het heggenvlechten?
Mijn fascinatie begon tijdens mijn afstudeerjaar aan de opleiding Cultureel Erfgoed, waar ik mijn scriptie wijdde aan het ambacht van heggenvlechten en de betrokkenheid van jongeren daarbij. Het viel me op dat er toentertijd in Nederland weinig jongeren waren die dit ambacht beoefenden. Hoewel de traditie van heggenvlechten sinds 2015 op de lijst van Unesco immaterieel erfgoed staat, is het essentieel om deze traditie door te geven aan de jongere generatie om het erfgoed levend te houden.

Tijdens mijn afstuderen heb ik zelf de kunst van heggenvlechten geleerd via een cursus bij Stichting Landschapsbeheer Boxmeer. Sindsdien heb ik het heggenvlechtvirus en vlecht ik ieder jaar. Ik ben in contact gekomen met veel heggenvlechters in Nederland en werk als vrijwilliger bij Behoud Groen Erfgoed Harmelen. Het is een mooie manier om naast mijn werk betrokken te blijven bij mijn vakgebied en tegelijkertijd bij te dragen aan het behoud van groen erfgoed. Daarnaast neem ik deel aan georganiseerde vlechtdagen in Nederland, nationale en internationale kampioenschappen. De afgelopen jaren zie ik met vreugde dat steeds meer mensen van mijn leeftijd en van het vrouwelijke geslacht interesse tonen in heggenvlechten. Deze ontwikkeling juich ik toe en draagt bij aan de diversiteit en dynamiek van dit prachtige ambacht.

Wat is heggenvlechten precies?
Heggenvlechten is een ambachtelijke methode waarbij een volgroeide haag wordt gesnoeid, gevlochten en gelegd om zowel de omvang als de hoogte te verminderen, waardoor deze herstelt in een staat waarin het dienst doet als compacte, stambestendige barrière en scherm van ongeveer 1,20 meter hoog om vee binnen een veld te houden.

Elke regio heeft zijn eigen unieke stijl, beïnvloed door factoren zoals het type struik, het gehouden vee, bodemsoort en de invloed van water. Tijdens het Engelse kampioenschap vlocht ik in de ‘South of England style’, een bekende stijl waarbij levende heggen worden ondersteund door palen en binders van hazelaar die er boven op worden gevlochten. Tijdens het kampioenschap moet je in 5 uur 8 meter vlechten en wordt je beoordeeld op een aantal verschillende punten: de techniek van het hakken, de afwerking van de staken en binders, de stevigheid van de heg en de algemene uitstraling. In Engeland zijn er veel verschillende klasses, van beginnende klasse waarbij je ook in paren mag vlechten tot professionele klasse waar beroepsmatige heggenvlechters in zitten die 10 meter vlechten en gebruik maken van een kettingzaag.

In het Maasheggengebied wordt de ‘Maasheggenstijl’ gehanteerd, een in Nederland bekende vlechtstijl waarbij uitsluitend levend materiaal wordt gebruikt. Deze benadering is historisch gezien belangrijk omdat de heg bestand moest zijn tegen de kracht van rivierwater tijdens overstromingen. Naast deze voorbeelden zijn er talloze andere stijlen, waaronder de Kartuizer vlechtstijl, Midland style, en vrije stijlen waarbij stammen en takken de richting en vorm van de heg bepalen. Naast diverse stijlen omvat heggenvlechten ook een scala aan technieken, waarbij elke heggenvlechter zijn eigen voorkeur heeft, variërend van zagen tot hakken of leggen.