Archivering landschapsarchitectuur
Details
Projectnaam: Het geheugen van het ontworpen landschap
Contactpersonen NVTL: bestuurslid Jan Janse en hoofd bureau Willemijn ter Hart info@nvtl.nl
Voor meer informatie over dit programma kun je contact opnemen via ontworpenlandschap@nieuweinstituut.nl
Het Nieuwe Instituut in Rotterdam coördineert het programma Het geheugen van het ontworpen landschap.
Met het programma Geheugen van het ontworpen landschap wordt de aanzet gegeven tot een toekomstbestendig perspectief op de archivering van tuin- en landschapsarchitectuur. Aanleiding is het ontbreken van een duidelijke bewaarplaats voor de archieven die de geschiedenis ervan documenteren. Ze vinden moeilijk hun weg naar culturele instellingen, versnipperen of gaan verloren. Als vervolg op een eerste inventarisatie van een mogelijk verzamelbeleid (2021), is er nu een driejarig programma ontwikkeld dat als doel heeft een breed draagvlak te creëren waarbij het belang van een zorgvuldige omgang met archieven van tuin- en landschapsarchitectuur als een publieke verantwoordelijkheid in beleid verankerd is.
De NVTL is uiteraard bij het programma betrokken. Bureaus en leden worden enerzijds als ‘archiefvormer’ benaderd (je maakt dingen die wellicht in een archief landen), en anderzijds als ‘gebruiker’ (je gebruikt archieven voor je werk).
Belangrijke vragen in het project zijn
— Maak je gebruik van archieven; in welke situaties?
— Wat bewaar je van eigen werk, hoe doe je dat, en met welke motieven? Hoe ga je om met analoog en digitaal materiaal?
— Wat zijn je ideeën over bewaarde materialen in de (verre) toekomst? Wat is waardevol voor een groter publiek, houd je daar nu al rekening mee?
— Hoe zie je in bredere zin het belang van het bewaren van landschap architectonisch werk, voor de maatschappij en voor de beroepsgroep?
Dat de ontwerptekeningen van L. Springer goed bewaard worden, dat de documentatie van Nederland Nu als Ontwerp behouden is, en dat de geschiedenis van de oprichting van de Bond van Nederlandse Tuinarchitecten, de latere NVTL, na te trekken valt na meer dan 100 jaar – dat zal ieders instemming hebben.
Als je die lijn doortrekt naar het heden, en landschapsarchitectuur ziet als een culturele activiteit, dan geldt ook voor nu actieve landschapsarchitectuurbureaus dat hun werk op zeker moment wellicht ‘archiefwaardig’ is, omdat ze dat zelf willen, of omdat daar vanuit algemeen belang om gevraagd wordt.
In 2018 heeft het College van Rijksadviseurs de minister van OCW laten weten dat beheer en ontsluiting van de archieven van en voor tuin- en landschapsarchitectuur niet goed georganiseerd zijn, nadat in 2002 het onderzoek Papier en Landschap dat ook al constateerde, toen met name voor overheidsarchieven. Materiaal verdwijnt, archieven zijn in gevaar en er is geen visie wat moet worden bewaard – waar, hoe en voor wie. OCW heeft daarop het Nieuwe Instituut gevraagd naar een positiebepaling ten aanzien van tuin- en landschapsarchieven als erfgoedopgave. In opdracht van het Nieuwe Instituut verzorgden Noël van Dooren en Marieke Francke in samenspraak met alle betrokkenen, die positiebepaling.
Onderzoeksrapport ‘Geheugen van het ontworpen landschap’
Het onderzoeksrapport dat uit de positiebepaling volgde is op 8 juli 2021 door het het Nieuwe Instituut aangeboden aan minister Van Engelshoven. Zij gaf aan in het najaar al de eerste vervolgstappen mogelijk te willen maken op basis van de aanbevelingen.
Bekijk de nieuwspagina
Download het rapport
Verslag bijeenkomst 4 maart 2021
Verslag bijeenkomst deelsessie met overheden 4 maart 2021
Agenda 2023/2024
Volgend op eerdere oproepen en events vanaf 2018 zullen in 2023 en 2024 meerdere publieksbijeenkomsten gehouden worden waar de bevindingen en denklijnen binnen het erfgoed van tuin- en landschapsarchitectuurarchieven besproken worden.
Op donderdag 16 november 2023 vond de bijeenkomst Geheugen van het Ontworpen Landschap #1 plaats in de Tolhuistuin in Amsterdam, georganiseerd door Het Nieuwe Instituut. De bijeenkomst vormt de start van een serie publieke gesprekken om, samen met het werkveld, zo veel mogelijk input te verzamelen over aspecten van het archiefvraagstuk rondom de archivering van tuin- en landschapsarchitectuur, én mogelijke oplossingsrichtingen. (lees hier het verslag)
Op 12 & 26 maart en op 9 april heeft NI met en zonder NVTL een reeks bijeenkomsten georganiseerd die aansluiten bij het uitgangspunt om de verschillende partijen binnen ons netwerk te verbinden. We zijn met een uiteenlopende groep mensen en organisaties samengekomen, allen met een passie voor archieven van tuin- en landschapsarchitectuur en een visie voor de toekomst. Hoe zou zo’n toekomstig netwerk eruit kunnen zien? Wat zijn de vereisten en waar moet het aan voldoen?
We spraken archiefbeherende instellingen over de mogelijke structuur, missie, financiering en andere belangrijke aspecten van het toekomstige netwerk van archieven, gingen in gesprek met tuin- en landschapsarchitecten en andere ‘archiefvormers’ om een beeld te krijgen van de bestaande archieven en archiveringspraktijken, én spraken archiefgebruikers over hun ervaringen met de omgang met dit soort archieven en welke uitdagingen daarmee gepaard gaan.
De drie bijeenkomst vormen een belangrijke basis voor het toewerken naar een langetermijnperspectief voor de archivering van tuin- en landschapsarchieven.
Was je niet aanwezig bij een van sessie(s) maar wil je toch ideeën of suggesties delen? Help ons dan door de vragenlijsten in te vullen:
- In de vragenlijst voor archiefvormers vragen we wat je als tuin- en landschapsarchitect of andere ‘archiefvormer’ bewaart en waarom, waar je het opslaat en organiseert, en kun je meer inzichten delen vanuit jouw archief of archiveringspraktijk.
- De vragenlijst voor archiefgebruikers gaat in op wat voor archieven je zoal raadpleegt, hoe die ontsloten zijn, in wat voor hoedanigheid je die archieven gebruikt, en zijn we benieuwd naar je algemene ervaringen met deze archieven.
Voor meer informatie over dit programma kun je contact opnemen via ontworpenlandschap@nieuweinstituut.nl.
Op 10 september 2024 organiseert NI een reflectiesessie om samen met archiefvormers, -beheerders en -gebruikers terug te blikken op de afgelopen drie jaar van Geheugen van het ontworpen landschap, en vooruit te kijken naar oplossingsrichtingen voor het archiefvraagstuk.
Het presenteren van de onderzoeksresultaten en het formuleren van een advies aan het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is een van de belangrijkste uitgangspunten van Geheugen van het Ontworpen Landschap. Hier zijn we al hard mee bezig maar jullie input is ook van essentieel belang. Tijdens de bijeenkomst wisselen we daarom verder ideeën uit en verzamelen we jullie input om ons advies verder aan te scherpen.
Een formele uitnodiging voor deze reflectiesessie volgt binnenkort. Het uiteindelijke advies zal op 15 november 2024 in de vorm van een rapport worden gepresenteerd.
